Er zijn 3 soorten materialen die lawaai en trillingen kunnen inperken: absorberende, isolerende en verende materialen. Het is belangrijk om die 3 soorten materialen niet met elkaar te verwarren.
Het lawaai bereikt de werknemers onmiddellijk (rechtstreeks veld) en via weerkaatsing op de wanden, plafond, vloer, … van het lokaal (nagalmveld). Het geluid verspreidt zich in een diffuus veld (rechtstreeks veld + nagalmveld) en het geluidsniveau bij de werknemer wordt bepaald door:
- het geluidsniveau bij de bron;
- de afstand tussen de geluidsbron en de werknemer (rechtstreeks veld);
- de oppervlakte van de wanden en van het volume van het lokaal;
- de absorptie van het geluid door de materialen waarmee de wanden zijn bekleed.
Absorberende materialen
Absorberende materialen verminderen de nagalm binnen in een lokaal. Ze kenmerken zich door hun absorptiecoëfficiënt a (%):
- a = 0%: er is geen absorptie en al het geluid wordt weerkaatst (voorbeeld: gladde betonnen plaat);
- a = 100%: alle geluid wordt geabsorbeerd (voorbeeld: een open deur).
De absorptie is doorgaans beter op hoge frequenties. Hoge tonen worden dus gemakkelijker afgezwakt dan lage tonen.
De materialen zijn poreus en dus licht (glaswol, rotswol, plastiekschuim, geëxpandeerde houten platen, …) en worden gekenmerkt door een zeer hoge absorptie bij hoge frequenties. De absorptie bij lage frequenties kan worden versterkt door het plaatsen van halfharde poreuze panelen op 20 à 40 cm van de achterste wand (bijvoorbeeld een vals plafond).
Men plaatst deze materialen dus in een lokaal, meestal op het plafond, om de nagalm ervan te verminderen. Als de activiteit van de werknemer bestaat in een rechtstreekse blootstelling aan het lawaai (bijvoorbeeld slijpen) zullen deze materialen weinig doeltreffend zijn om de blootstelling van de werknemer te verminderen. Zij zullen vooral nuttig zijn om te verhinderen dat het lawaai zich in de rest van de werkplaats verspreidt en zijn collega’s er onnodig aan blootstelt.
Isolerende materialen
Een isolerend materiaal verhindert dat het geluid doordringt tot in de aangrenzende lokalen, van buiten naar binnen of van binnen naar buiten. De isolatie tussen twee lokalen dempt het geluid tussen het lokaal en de aangrenzende ruimte. De isolatie wordt bepaald door de structuur en alle materialen die de twee lokalen van elkaar scheiden.
Hoe zwaarder het materiaal (beton, bakstenen, …), hoe beter de isolatie zal zijn. Het is dus vaak moeilijk om de akoestische isolatie na de bouw van het lokaal te verbeteren, want men moet dan de wanden verzwaren of het oorspronkelijke materiaal vervangen door zwaarder of dikker materiaal.
Het geluid op hoge frequenties wordt meer afgezwakt dan het geluid op lage frequenties.
Een gat of een spleet doet de akoestische isolatie van de wand teniet en hoe groter die opening, hoe minder het geluid wordt gedempt.
In geval van onvoldoende akoestische isolatie tussen twee lokalen, kan u eerst zoeken naar spleten, gaten en zwakke elementen, die dan afdichten en de gemeenschappelijke wand zwaarder maken. Bijvoorbeeld de vervanging van enkel door het zwaardere dubbel glas verbetert de isolatie tegen geluiden van buiten. De nieuwe ramen zijn eveneens beter geïsoleerd dan de oude.
Verende materialen
De trillingen van een machine worden overgebracht op een staalplaat of op een wand (vloer, muur, ...) die mee gaat trillen en zo het geluid verspreidt. Verende materialen (vilt, kurk, rubber, springveren, luchtkussens, …) blokkeren de overdracht van trillingen. Zij hebben de vorm van blokken ('silent blocs'), matten of matten onder een betonblok (vlottende vloersteen).
Die materialen werken dus rechtstreeks op de trillingen en onrechtstreeks op het geluid. Het is verkeerd om ze te gebruiken als absorberende of isolerende materialen, want ze zijn niet poreus en niet zwaar.
De fiches 10 tot 13 van de SOBANE-brochure Lawaai bevatten aanvullende informatie over akoestische materialen.
